Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

to overcome

  • 1 superō

        superō āvī, ātus, āre    [superus], to go over, rise above, overtop, surmount, transcend: capite et cervicibus, V.: has (turrīs) altitudo puppium ex barbaris navibus superabat, Cs.: ut aqua genua vix superaret, L.: Posterior partīs superat mensura priores, O.— To go over, rise above, mount, ascend, surmount, overtop: ardua montis Per deserta iugo superans, passing over the summit, V.: (tempestas) summas ripas fluminis superavit, Cs.: munitiones, L.: montīs, V.: Caucasum, Cu.: tantum itineris, traverse, Ta.: regionem castrorum, go beyond, Cs.: insidias circa ipsum iter locatas, L.: superant (Parnasi) cacumina nubes, O.— To sail by, pass, double, weather: promunturium, L.: Euboeam, N.: cursu Isthmon, O.: Regna Liburnorum, V.—Poet.: musarum scopulos, Enn. ap. C.— To exceed, be in excess, overrun, be abundant, abound: in quo superare mendosum est: quae Iugurthae fesso superaverant, had been too much for, S.: superante multitudine, L.: superat gregibus dum iuventas, V.: uter igitur est divitior, cui deest an cui superat?— To be left over, remain, survive: quae superaverunt animalia capta, immolant, Cs.: quod superaret pecuniae: nihil ex raptis commeatibus superabat, L.: si de quincunce remota est Uncia, quid superat? H.: vitā, survive, Cs.: Quid puer Ascanius? superatne? V.: quid igitur superat, quod purgemus? L.—In war, to be victorious, overcome, subdue, conquer, vanquish: superavit postea Cinna cum Mario: maximas nationes, Cs.: exercitūs regios: navali praelio superati, Cs.: ferro incautum, V.: bello Asiam, N.— To extend beyond: clamor superat inde castra hostium, L.—Fig., to have the upper hand, be superior, excel, overcome, surpass: numero hostis, virtute Romanus superat, L.: superans animis, i. e. exulting, V.: hostes equitatu superare, N.: superat sententia Sabini, Cs.— To surpass, excel, exceed, outdo, outstrip, transcend: quaerit, quā se virtute Plancius superarit: doctrinā Graecia nos superabat: Phoebum canendo, V.: Duritiā ferrum, O.: cursu canem, H.: non dubitabam, quin hanc epistulam fama esset celeritate superatura, will outstrip. —To master, overcome, suppress, defeat, subdue, surmount: hanc (orationem) diligens scriptura superabit: necessitas quam ne dii quidem superant, to which not even the gods are superior, L.: superanda omnis fortuna ferendo est, V.
    * * *
    superare, superavi, superatus V
    overcome, conquer; survive; outdo; surpass, be above, have the upper hand

    Latin-English dictionary > superō

  • 2 vincō

        vincō vīcī, vīctus, ere    [1 VIC-].—In war, to conquer, overcome, get the better of, defeat, subdue, vanquish, be victorious: ut qui vicissent, iis quos vicissent imperarent, Cs.: navalibus pugnis Carthaginiensīs.—To prevail, succeed, overcome, win: iudicio: Fabio vel indice vincam, H.: factum est; vincimur, T.: Vicit iter durum pietas, made easy, V.: virgam, to win, V.: vicit tamen in Senatu pars illa, quae, etc., S.: cum in senatu vicisset sententia, quae, etc., L.: Othonem vincas volo, to outbid. —To overcome, overwhelm, prevail over: (naves) neu turbine venti Vincantur, V.: flammam gurgitibus, extinguish, O.: Vincunt aequora navitae, master, H.: Victaque concessit prisca moneta novae, O.: Blanda quies furtim victis obrepsit ocellis, O.: ubi aëra vincere summum Arboris... potuere sagittae, i. e. surmount, V.: viscera flammā, i. e. to cook, V.—To outlast, survive: (Aesculus) Multa virum volvens durando saecula vincit, V.: vivendo vici mea fata, V.—Fig., to prevail, be superior, convince, refute, constrain, overcome: naturam studio, Cs.: vincit ipsa rerum p. natura saepe rationem: vinci a voluptate: peccavi, fateor, vincor, T.: victus patris precibus lacrimisque, L.: est qui vinci possit, H.: Victus amore pudor, O.: victus animi respe<*>t, V.: Ergo negatum vincor ut credam, am constrained, H.: verbis ea vincere, i. e. to express worthily, V.—To overmatch, surpass, exceed, excel: terrae magnitudinem: morum inmanitate beluas: mulierculam mollitiā, H.: Scribere, quod Cassi opuscula vincat, H.—To prove triumphantly, show conclusively, demonstrate: si doceo non ab Habito, vinco ab Oppianico, prove (the fact): vici unam rem... vici alteram, I have established one point: vince deinde, bonum virum fuisse Oppianicum: Vincet enim stultos ratio insanire nepotes, H.: Nec vincet ratio hoc, tantumdem ut peccet idemque Qui, etc., H.—To prevail, gain the point, carry the day: cui si esse in urbe tuto licebit, vicimus: Vicimus et meus est, O.: vincite, si ita voltis, have your way, Cs.: viceris, enjoy your victory, T.
    * * *
    vincere, vici, victus V
    conquer, defeat, excel; outlast; succeed

    Latin-English dictionary > vincō

  • 3 vinco

    vinco, vīci, victum, 3, v. a. and n. [perh. causat. of root ik-; Gr. eikô, to yield; but cf. per-vicax; v. Curt. Gr. Etym. p. 106], to conquer, overcome, get the better of, defeat, subdue, vanquish, be victorious, etc. (syn.: supero, debello).
    I.
    Lit.
    A.
    In war or battle:

    jus esse belli, ut qui vicissent, iis, quos vicissent, quemadmodum vellent, imperarent, etc.,

    Caes. B. G. 1, 36:

    Carthaginienses navalibus pugnis,

    Cic. Imp. Pomp. 18, 55:

    Galliam bello,

    Caes. B. G. 1, 34 fin.:

    non virtute neque in acie vicisse Romanos,

    id. ib. 7, 29:

    id vi et virtute militum victum atque expugnatum oppidum est,

    Plaut. Am. 1, 1, 36:

    vicimus vi feroces,

    id. ib. 1, 1, 82: aio te, Aeacida, Romanos vincere posse, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 186 Vahl.): sicut fortis equus, spatio qui saepe supremo Vicit Olympia, Enn. ap. Cic. Sen. 5, 14 (Ann. v. 442 ib.): aliquando [p. 1992] ut vincat, ludit assidue aleam, Poët. ap. Suet. Aug. 70 fin.:

    L. milia,

    to win at play, August. ib. 71.—
    B.
    In a lawsuit, etc., to be successful, to gain:

    vincere judicio,

    Cic. Rosc. Com. 18, 53:

    quem tu horum nil refelles, vincam scilicet,

    Ter. Phorm. 1, 2, 82; Hor. S. 1, 2, 134:

    causam suam,

    to win, Ov. H. 16, 76.— Pass.:

    factum est: ventum est: vincimur,

    Ter. Phorm. 1, 2, 85.—
    C.
    In other relations, to win, prevail, be successful, gain, overcome:

    sponsione,

    Cic. Quint. 27, 84:

    sponsionem,

    id. Caecin. 31, 91:

    vicit iter durum pietas,

    controlled, made easy, Verg. A. 6, 688; cf. Mart. 5, 23, 5; Claud. Cons. Hon. 46:

    labor omnia vicit,

    Verg. G. 1, 145; cf.

    difficultates, Auct. B. G. 8, 21: virgam,

    to win, Verg. A. 6, 148:

    vicit tamen in Senatu pars illa, quae, etc.,

    Sall. J. 16, 1:

    factione respectuque rerum privatarum... Appius vicit,

    Liv. 2, 30, 2:

    cum in senatu vicisset sententia, quae, etc.,

    id. 2, 4: Othonem vincas volo, to outbid (in an auction), Cic. Att. 13, 29, 2; 13, 33, 2.—To defeat as a candidate for office:

    competitorem in suffragiis,

    Quint. 7, 1, 29.—
    D.
    Transf., of inanimate subjects.
    1.
    To overcome, overwhelm, prevail over, etc.:

    (naves) neu turbine venti Vincantur,

    Verg. A. 9, 92:

    victa ratis,

    Ov. Tr. 1, 4, 12:

    flammam gurgitibus,

    id. Am. 3, 6, 42:

    noctem flammis,

    Verg. A. 1, 727:

    vincunt aequora navitae,

    prevail against, get the better of, Hor. C. 3, 24, 41:

    victaque concessit prisca moneta novae,

    Ov. F. 1, 222:

    quernaque glans victa est utiliore cibo,

    id. ib. 1, 676:

    corpora victa sopore,

    id. ib. 1, 422; cf.:

    blanda quies furtim victis obrepsit ocellis,

    id. ib. 3, 19:

    hi casses (linei) vel ferri aciem vincunt,

    Plin. 19, 1, 2, § 11:

    campum turbā vincente,

    overflowing, Sil. 6, 390.—
    2.
    To outlast, survive:

    (aesculus) Multa virum volvens durando saecula vincit,

    Verg. G. 2, 295:

    vivendo mea fata,

    id. A. 11, 160.—
    3.
    To surmount, scale:

    aëra (sagittae),

    Verg. G. 2, 123; cf.:

    montes ascensu,

    Claud. III. Cons. Hon. 46.—
    4.
    To reduce, change, etc.;

    of cooking: nec viscera quisquam... potest vincere flammā,

    Verg. G. 3, 560:

    cochleas undis calefactas et prope victas,

    Ser. Samm. Med. 319.—Of smelting ores:

    metallorum primitiae nullis fornacibus victae,

    Tac. H. 4, 53.—Of melting snow:

    nive, quae zephyro victa tepente fluit,

    Ov. F. 2, 220.—

    Of digestion: pervigilio quidem praecipue vincuntur cibi,

    Plin. 11, 53, 118, § 283.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to prevail, be superior; to convince, refute, constrain, overcome, etc.:

    argumentis vincit,

    Plaut. Am. 1, 1, 267:

    naturam studio,

    Caes. B. G. 6, 43:

    vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

    Cic. Rep. 2, 33, 57; cf. id. ib. 3, 8, 13: si subitam et fortuitam orationem commentatio et cogitatio facile vincit;

    hanc ipsam profecto assidua ac diligens scriptura superabit,

    id. de Or. 1, 33, 150:

    sapientis animus vincetur et expugnabitur?

    id. Par. 4, 1, 27:

    animum,

    Plaut. Trin. 2, 2, 29:

    non est consentaneum, qui invictum se a labore praestiterit, vinci a voluptate,

    Cic. Off. 1, 20, 68:

    labascit, victu'st, uno verbo, quam cito!

    Ter. Eun. 1, 2, 98:

    eludet, ubi te victum senserit,

    id. ib. 1, 1, 10:

    illius stultitiā victa ex urbe tu migres?

    id. Hec. 4, 2, 13:

    adulescentulus saepe eadem audiendo victus est,

    id. Heaut. 1, 1, 62:

    peccavi, fateor, vincor,

    id. ib. 4, 1, 31:

    victus patris precibus lacrimisque,

    Liv. 23, 8, 4:

    divūm pater victus tuis vocibus,

    Hor. C. 4, 6, 21:

    est qui vinci possit,

    id. S. 1, 9, 55:

    pietas Victa furore,

    id. C. 3, 27, 36:

    victus amore pudor,

    Ov. Am. 3, 10, 29:

    filia victa in lacrimas,

    Tac. A. 1, 57:

    victus animi respexit,

    Verg. G. 4, 491:

    triumphantes de lege victā et abrogatā,

    Liv. 34, 3, 9.— With ut:

    ergo negatum, vincor, ut credam miser,

    am constrained, compelled, Hor. Epod. 17, 27.—
    B.
    In partic.
    1.
    To overmatch in some quality, to surpass, exceed, excel, = superare:

    stellarum globi terrae magnitudinem facile vincebant,

    Cic. Rep. 6, 16, 16:

    opinionem vicit omnium, quae, etc.,

    id. Ac. 2, 1, 1:

    exspectationem omnium,

    id. Verr. 2, 5, 5, § 11:

    eam (noctem) edepol etiam multo haec (nox) vicit longitudine,

    Plaut. Am. 1, 1, 125:

    morum immanitate vastissimas vincit beluas,

    Cic. Rep. 2, 26, 48:

    quamlibet mulierculam Vincere mollitiā,

    Hor. Epod. 11, 24:

    odio qui posset vincere Regem,

    id. S. 1, 7, 6:

    scribere, quod Cassi opuscula vincat,

    id. Ep. 1, 4, 3; cf.:

    qualia (praecepta) vincunt Pythagoran,

    id. S. 2, 4, 2.— Poet. with inf.: vir nulli victus vel ponere castra vel junxisse ratem, etc., excelled by none in pitching a camp, etc., Sil. 5, 552; 6, 141.—
    2.
    To prove triumphantly, show or demonstrate conclusively.
    (α).
    With obj.-clause:

    quid nunc? vincon' argumentis te non esse Sosiam?

    Plaut. Am. 1, 1, 277:

    profecto ita esse, et praedico, vero vincam,

    id. Most. 1, 2, 12:

    vince deinde, bonum virum fuisse Oppianicum,

    Cic. Clu. 44, 124: dicendo vincere non postulo, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 4:

    vincet enim stultos ratio insanire nepotes,

    Hor. S. 2, 3, 225.—
    (β).
    With ut:

    nec vincet ratio hoc, tantundem ut peccet idemque Qui, etc.,

    Hor. S. 1, 3, 115.—
    (γ).
    Absol.:

    si doceo non ab Avito, vinco ab Oppianico,

    Cic. Clu. 23, 64.—
    3.
    With respect to something disputed, to prevail, gain one's point, carry the day. So only in the expressions,
    a.
    Vicimus:

    cui si esse in urbe tuto licebit, vicimus,

    Cic. Att. 14, 20, 3:

    rumpantur iniqui. Vicimus: assiduas non tulit illa preces,

    Prop. 1, 8, 28: vicimus exclamat;

    mecum mea vota feruntur,

    Ov. M. 6, 513:

    vicimus et meus est,

    id. ib. 4, 356.—
    b.
    Vincite, viceris, vincerent, have it your own way, just as you like, carry your point, an expression of reluctant assent:

    vincite, si ita vultis,

    Caes. B. G. 5, 30; Ov. M. 8, 509:

    vincerent ac sibi haberent, dummodo scirent,

    Suet. Caes. 1 fin.:

    viceris,

    Ter. And. 5, 3, 21.—
    4.
    To treat worthily, set forth with dignity ( poet.):

    nec sum animi dubius, verbis ea vincere magnum Quam sit,

    Verg. G. 3, 289; cf.:

    vincere verbis,

    Lucr. 5, 733.

    Lewis & Short latin dictionary > vinco

  • 4 capiō

        capiō cēpī (capsis, old for cēperis, C.), captus, ere    [CAP-], to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp: flabellum, T.: sacra manu, V.: pocula, H.: baculum, O.: pignera, L.: manibus tympanum, Ct.: lora, Pr.: arma capere alii, seized their arms, S.: ensem, O.: tela, O.: omnia arma contra illam pestem, i. e. contend in every way: Manlium arma cepisse, had begun hostilities, S.: capere arma parabat, was on the point of attacking, O.—Of food, to take, partake of: Cibum cum eā, T.: lauti cibum capiunt, Ta. — To take captive, seize, make prisoner: belli duces captos tenetis: unus e filiis captus est, Cs.: capta tria milia peditum, L.: alquos Byzantii, N.: captos ostendere civibus hostes, H.: Num capti (Phryges) potuere capi? could they not, when taken, be taken (once for all)? V.: casus est enim in capiendo (sc. praedones).—To catch, hunt down, take: pro se quisque quod ceperat adferebat: cervum, Ph.: illa pro lepusculis capiebantur, patellae, etc.—To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate: ut te redimas captum (i. e. amore), T.: quibus (rebus) illa aetas capi ac deleniri potest: te pecuniā captum: quem suā cepit humanitate, N.: hunc capit argenti splendor, H.: dulcedine vocis, O.: (bos) herbā captus viridi, V.: oculis captis.— To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch: Aut quā viā te captent eādem ipsos capi? T.: eodem captus errore, involved in: suis miserum me cepit ocellis, Pr.: carmine formosae capiuntur, Tb.: me dolis, S.: capi alcuius dolo, N.: alqm amicitiae mendacis imagine, O.—To defeat, convict, cast, overcome (in a suit or dispute): ne tui consultores capiantur: in capiendo adversario versutus (orator).—To harm, lame, mutilate, maim, disable, impair, weaken: oculis et auribus captus, blind and deaf: membris omnibus captus: altero oculo capitur, loses an eye, L.: capti auribus metu, L.: lumine, O.: numquam erit tam captus equester ordo: captā re p. — P. pass., of the mind, deprived of sense, silly, insane, crazed, lunatic, mad: mente esse captum: virgines captae furore, L.: capti et stupentes animi, L. — To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept: iudicem populum R., L.: Me arbitrum, T.: inimicos homines, make enemies, T.: sacerdotem sortito: Flaccus flamen captus a Licinio erat, L. — Of places, to occupy, choose, select, take possession of, enter into: loca capere, to take up a position, Cs.: castris locum capere: locum extra urbem editum capere, N.: locum editiorem, S.: capto monte, Cs.: Aventinum ad inaugurandum templa, L.: montes fugā, for refuge, L.: tumulum, V.: terras captas despectare videntur (cycni), to be settling down on places selected, V. — To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize: pauca (oppida), S.: Troiā captā, L.: quod (agri) de Campanis ceperant: castra hostium, N.: oppida manu, V.; cf. oppressā captāque re p.: patriam suam, L.—To reach, attain, arrive at, betake oneself to: insulam, Cs.: oti illum portum.—Of property or money, to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get: agros de hostibus: ager ex hostibus captus, L.: praedas, N.: ex hostibus pecuniam, L.: cape cedo, give and take, T.: de re p. nihil praeter gloriam, N.: ex calamitate populi R. nomen capere, Cs.: regnum Tiberinus ab illis Cepit, succeeded to, O.— With pecuniam, to take illegally, exact, extort, accept a bribe, take blackmail: contra leges pecuniam cepisse?: pecuniae per vim atque iniuriam captae: aperte pecunias ob rem iudicandam: alqm pecuniae captae arcessere, S.—To take, inherit, obtain, acquire, get, accept: morte testamentove alcuius alqd capere: a civibus Romanis hereditates: si capiendi Ius nullum uxori, Iu.—To collect, receive, obtain: ex eis praediis talenta argenti, T.: stipendium iure belli, Cs.: ex quo (castro) talenta, N.— Fig., to take, seize, obtain, get, enjoy, reap: Fructum, T.: fructūs auctoritatis: fructum vestri in me amoris: alquid ex eā re commodi? T.: utilitates ex amicitiā.—To take, assume, acquire, put on: gestūs voltūsque novos, T.: figuras, O.—To take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess: petitoris personam: patris vim: patrium animum.— To undertake, assume, enter upon, accept, take up: provinciam duram, T.: consulatum: honores, N.: rerum moderamen, O.: rem p., S.: magistratum, L.—With dat. of person, to obtain for, secure for: patres praeturam Camillo ceperunt, L.—To begin, enter upon, undertake: bellum: labores, T.: augurium ex arce, L.: aliud initium belli, i. e. war on a new plan, Cs.: conatūs ad erumpendum, L.: nec vestra capit discordia finem, V.: ad impetum capiundum spatium, to take a start, L.: somnum, fall asleep.—Poet.: Unde nova ingressūs experientia cepit? i. e. was devised, V.—To seize, embrace, take (an opportunity): si quam causam ceperit, T.: tempus ad te adeundi.—To form, conceive, entertain, come to, reach: sensum verae gloriae: ex lucri magnitudine coniecturam furti: consilium unā tecum, T.: consilium hominis fortunas evertere: consilium equitatum demittere, Cs.: consilium ut exirem: legionis opprimendae consilium, Cs.—To take, derive, draw, obtain: de te exemplum, T.: exemplum ex aliquā re. — To take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience: miseriam omnem, T.: angorem pro amico: ex huius incommodis molestiam: infamiam sine voluptate: invidiam apud patres ex largitione, L.: timorem, V.: voluptatem animi.— With a feeling as subj, to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui, etc.: ut caperet odium illam mei, T.: nos oblivio ceperat: Romulum cupido cepit urbis condendae, L.: animum cura cepit, L.: meae si te ceperunt taeda laudis, V.: dementia cepit amantem, V.—Of injury or loss, to suffer, take, be subjected to: calamitatem: incommodi nihil.—Esp., in the formula by which the senate, in great emergencies, gave absolute power to magistrates: videant ne quid res p. detrimenti capiat: senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc., S.—To take in, receive, hold, contain, be large enough for: capit alveus amnes O.: terra feras cepit, O.: quid turbae est! Aedes nostrae vix capient, scio, T.: unā domo iam capi non possunt: Nec iam se capit unda, V.: Non tuus hoc capiet venter plus ac meus, H.: tot domūs locupletissimas istius domus una capiet? will swallow up.—To contain, hold, suffice for, be strong enough for, bear: eam amentiam: nec capiunt inclusas pectora flammas, O.: iram Non capit ipsa suam, O.: Nec te Troia capit, is too small for your glory, V.—To take, receive, hold, comprehend, grasp, embrace: gratia, quantam maximam animi nostri capere possunt: ille unus veram speciem senatūs cepit, L.
    * * *
    I
    capere, additional forms V TRANS
    take hold, seize; grasp; take bribe; arrest/capture; put on; occupy; captivate
    II
    capere, cepi, captus V TRANS
    take hold, seize; grasp; take bribe; arrest/capture; put on; occupy; captivate
    III
    taking/seizing

    Latin-English dictionary > capiō

  • 5 ex-pūgnō

        ex-pūgnō āvī, ātus, āre,    to take by assault, storm, capture, reduce, subdue: urbīs per vim, Cs.: Cirtam armis, S.: quam (turrim), V.: iuvenum domos, H.: ipsum caput, i. e. the old man in person, H.—To subdue, overcome, break down, break through, sweep away: navīs, Cs.: villas, S.: Philippum et Nabin, L.: viri cum cohortibus expugnati, Ta. — Fig., to conquer, subdue, overcome, achieve: nihil quod non expugnari pecuniā possit: pudicitiam: pertinaciam legatorum, L.: coepta, accomplish, O.: sibi legationem, extort: Spartam, i. e. robbed (of Helen), V.: expugnasset, ut dies tollerentur.

    Latin-English dictionary > ex-pūgnō

  • 6 īnfringō

        īnfringō frēgī, frāctus, ere    [in+frango], to break off, break, bruise: infractis omnibus hastis, L.: infracta tela, V.: violas Liliaque, O.: quibus (liminibus) latus, bruise on the threshold, H.: infractus remus (broken, to the eye).— To inflict: Homini colaphos, T.—Fig., to break, subdue, overcome, check, weaken, mitigate, assuage: ut vis militum infringeretur, Cs.: florem dignitatis: animos eorum, L.: infractae vires, V.: fortia facta suis modis, weaken, O.: nec fatis infracta (Iuno), appeased, V.: infringitur ille quasi verborum ambitus, is broken off.
    * * *
    infringere, infregi, infractus V
    break, break off; lessen, weaken, diminish, dishearten; overcome, crush

    Latin-English dictionary > īnfringō

  • 7 capio

    1.
    căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:

    capsimus,

    Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:

    sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,

    Plaut. Aul. 1, 1, 9:

    cape hoc flabellum,

    Ter. Eun. 3, 5, 47:

    cepit manibus tympanum,

    Cat. 6, 3, 8:

    tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,

    Verg. A. 2, 717:

    cape saxa manu, cape robora, pastor,

    id. G. 3, 420:

    flammeum,

    Cat. 61, 8:

    acria pocula,

    Hor. S. 2, 6, 69:

    lora,

    Prop. 3 (4), 9, 57:

    baculum,

    Ov. M. 2, 789:

    colum cum calathis,

    id. ib. 12, 475:

    florem ternis digitis,

    Plin. 24, 10, 48, § 81:

    pignera,

    Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:

    ut is in cavea pignus capiatur togae,

    Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:

    rem pignori,

    Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:

    scutum laeva,

    Plin. 33, 1, 4, § 13:

    capias tu illius vestem,

    Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;

    and of particular weapons: ensem,

    Ov. M. 13, 435:

    tela,

    id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:

    quicum una cibum Capere soleo,

    Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:

    lauti cibum capiunt,

    Tac. G. 22.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of living objects.
    a. (α).
    Of persons:

    oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,

    Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):

    quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,

    Cic. Cat. 3, 7, 16:

    ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,

    Caes. B. G. 1, 26:

    reges capiuntur,

    Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:

    capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,

    Liv. 22, 49, 18:

    quos Byzantii ceperat,

    Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:

    captos ostendere civibus hostes,

    Hor. Ep. 1, 17, 33:

    captus Tarento Livius,

    Cic. Brut. 18, 72:

    servus ex hoste captus,

    Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:

    in captos clementia uti,

    Nep. Alcib. 5, 7:

    inludere capto,

    Verg. A. 2, 64:

    quae sit fiducia capto,

    id. ib. 2, 75:

    ex captorum numero,

    Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:

    dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,

    Ter. Heaut. 3, 3, 47.—
    (β).
    Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:

    si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,

    id. L. L. 8, § 61 Mull.:

    hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,

    Ov. A. A. 1, 763:

    neque quicquam captum'st piscium,

    Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:

    nisi quid concharum capsimus,

    id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:

    cervum,

    Phaedr. 1, 5, 5; cf.:

    hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,

    Verg. G. 4, 396.—
    b.
    To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:

    quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,

    Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:

    quamvis voluptate capiatur,

    id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:

    quem quidem adeo sua cepit humanitate,

    Nep. Alcib. 9, 3:

    secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,

    id. Att. 4, 1:

    nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,

    Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;

    erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,

    Hor. A. P. 362:

    hunc capit argenti splendor,

    id. S. 1, 4, 28:

    te conjux aliena capit,

    id. ib. 2, 7, 46:

    Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,

    Prop. 1, 1, 1:

    carmine formosae, pretio capiuntur avarae,

    Tib. 3, 1, 7:

    munditiis capimur,

    Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;

    14, 373: amore captivae victor captus,

    Liv. 30, 12, 18:

    dulcedine vocis,

    Ov. M. 1, 709; 11, 170:

    voce nova,

    id. ib. 1, 678:

    temperie aquarum,

    id. ib. 4, 344:

    (bos) herba captus viridi,

    Verg. E. 6, 59:

    amoenitate loci,

    Tac. A. 18, 52:

    auro,

    Hor. C. 2, 18, 36:

    neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,

    Cic. Fam. 11, 28, 2:

    splendore hominis,

    id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;

    nam id concupisti quod numquam videras,

    id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—
    c.
    To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:

    sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,

    Cic. Ac. 2, 20, 66:

    injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?

    Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:

    eodem captus errore quo nos,

    involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:

    ne quo errore milites caperentur,

    Liv. 8, 6, 16:

    capere ante dolis Reginam,

    Verg. A. 1, 673:

    captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),

    id. ib. 2, 196:

    ubi me eisdem dolis non quit capere,

    Sall. J. 14, 11:

    adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

    id. C. 14, 5:

    capi alicujus dolo,

    Nep. Dat. 10, 1:

    dolum ad capiendos eos conparant,

    Liv. 23, 35, 2:

    quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,

    Ov. M. 7, 301.—
    d.
    To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):

    tu si me impudicitiae captas, non potes capere,

    Plaut. Am. 2, 2, 189:

    tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),

    Cic. Mur. 9, 22:

    callidus et in capiendo adversario versutus (orator),

    id. Brut. 48, 178.—
    e. (α).
    Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):

    mancus et membris omnibus captus ac debilis,

    Cic. Rab. Perd. 7, 21:

    ipse Hannibal... altero oculo capitur,

    loses an eye, Liv. 22, 2, 11:

    captus omnibus membris,

    id. 2, 36, 8:

    capti auribus et oculis metu omnes torpere,

    id. 21, 58, 5:

    oculis membrisque captus,

    Plin. 33, 4, 24, § 83:

    congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,

    Cic. Tusc. 5, 40, 117:

    si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,

    id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:

    habuit filium captum altero oculo,

    Suet. Vit. 6:

    censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,

    Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:

    lumine,

    Ov. F. 6, 204:

    princeps pedibus captus,

    Liv. 43, 7, 5; cf.:

    captum leto posuit caput,

    Verg. A. 11, 830;

    and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,

    id. G. 1, 183.—
    (β).
    Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:

    labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,

    Cic. Off. 1, 27, 94:

    vino aut somno oppressi aut mente capti,

    id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;

    rarely mentibu' capti,

    Lucr. 4, 1022; so,

    animo,

    Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:

    captus animi,

    Tac. H. 3, 73.— Absol.:

    virgines captae furore,

    Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:

    viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,

    Liv. 39, 13, 12:

    captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,

    id. 8, 18, 11; cf.:

    capti et stupentes animi,

    id. 6, 36, 8.—
    f.
    To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:

    de istac sum judex captus,

    Plaut. Merc. 4, 3, 33:

    Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,

    Liv. 3, 71, 2:

    me cepere arbitrum,

    Ter. Heaut. 3, 1, 91:

    te mihi patronam capio, Thais,

    id. Eun. 5, 2, 48:

    quom illum generum cepimus,

    id. Hec. 4, 1, 22; cf.:

    non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,

    make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:

    si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,

    id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:

    plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,

    Gell. 1, 12, 15:

    jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,

    Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:

    religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,

    Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:

    C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,

    Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—
    2.
    Of places.
    a.
    To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:

    loca capere, castra munire,

    Caes. B. G. 3, 23:

    castris locum capere,

    Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:

    locum capere castris,

    Quint. 12, 2, 5:

    ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,

    Cic. de Or. 2, 72, 294:

    ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,

    Nep. Ages. 6, 2:

    nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,

    Liv. 34, 14, 1:

    neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,

    id. 35, 14, 9:

    erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,

    id. 35, 28, 1:

    locum cepere paulo quam alii editiorem,

    Sall. J. 58, 3:

    duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,

    Dict. Cret. 2, 46; so,

    of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,

    Caes. B. G. 1, 25:

    tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,

    Liv. 7, 26, 5:

    quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,

    Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:

    tumulum suis cepit,

    Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;

    for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,

    Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:

    Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,

    Liv. 1, 6, 4;

    for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,

    id. 9, 43, 20:

    Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,

    Verg. A. 6, 753; 12, 562:

    ante locum capies oculis ( = eliges),

    Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—
    b.
    To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:

    invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:

    MACELLAM OPPVGNANDO,

    Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

    CORSICAM,

    Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):

    ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,

    Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:

    Troja capta,

    Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:

    urbem opulentissimam,

    id. 5, 20, 1:

    ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,

    Cic. Div. 1, 33, 72:

    castra hostium,

    Nep. Dat. 6, 7:

    concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,

    Liv. 42, 63, 6:

    plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,

    id. 28, 39, 10:

    sedem belli,

    Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:

    oppressa captaque re publica,

    Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—
    c.
    To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):

    insulam capere non potuerant,

    Caes. B. G. 4, 26 fin.:

    onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,

    id. ib. 4, 36:

    accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,

    id. ib. 5, 23:

    nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,

    id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:

    qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,

    Cic. Sest. 46, 99.—
    3.
    Of things of value, property, money, etc.
    a.
    In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:

    AVRVM, ARGENTVM,

    Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

    de praedonibus praedam capere,

    Plaut. Truc. 1, 2, 14:

    agros de hostibus,

    Cic. Dom. 49, 128:

    ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,

    Liv. 4, 48, 2:

    quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,

    Nep. Con. 4, 4:

    classem,

    id. Cim. 2, 2:

    magnas praedas,

    id. Dat. 10, 2:

    ex hostibus pecuniam,

    Liv. 5, 20, 5; cf.:

    e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,

    id. Verr. 2, 4, 58, § 149:

    signum pulcherrimum Carthagine captum,

    id. ib. 2, 4, 38, §

    82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,

    Ter. Eun. 1, 1, 35:

    cape cedo,

    id. Phorm. 5, 8, 57:

    ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,

    Cic. Fin. 5, 25, 74:

    majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,

    id. Agr. 2, 29, 81:

    te duce ut insigni capiam cum laude coronam,

    Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:

    paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,

    Nep. Epam. 3, 4:

    ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,

    id. Att. 7, 2:

    quoniam formam hujus cepi in me et statum,

    assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:

    quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,

    Caes. B. G. 1, 13:

    regnum Tiberinus ab illis Cepit,

    succeeded to, Ov. M. 14, 615.—
    b.
    In particular connections.
    (α).
    With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:

    his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?

    Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:

    HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,

    id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:

    quicquid ab horum quopiam captum est,

    id. ib. §

    27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,

    id. ib. 2, 3, 40, §

    91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?

    id. ib. 2, 3, 94, §

    218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?

    id. ib. 2, 3, 30, §

    71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,

    id. Leg. 3, 20, 46:

    ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,

    id. Fin. 2, 16, 54:

    quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,

    id. Clu. 42, 120:

    nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,

    id. Pis. 16, 38:

    si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,

    id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:

    ab regibus Illyriorum,

    Liv. 42, 45, 8:

    saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,

    Tac. A. 3, 67; 4, 31.—
    (β).
    Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:

    si ex hereditate nihil ceperit,

    Cic. Off, 3, 24, 93:

    qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,

    id. Leg. 2, 19, 48:

    abdicatus ne quid de bonis patris capiat,

    Quint. 3, 6, 96:

    aut non justum testamentum est, aut capere non potes,

    id. 5, 14, 16:

    si capiendi Jus nullum uxori,

    Juv. 1, 55:

    qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,

    Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:

    qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,

    ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—
    (γ).
    Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:

    capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,

    Cic. Par. 6, 3, 49:

    stipendium jure belli,

    Caes. B. G. 1, 28:

    quinquagena talenta vectigalis ex castro,

    Nep. Alcib. 9, 4:

    vectigal ex agro eorum capimus,

    Liv. 28, 39, 13:

    quadragena annua ex schola,

    Suet. Gram. 23:

    si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,

    Cato, R. R. 4, 2.—
    C.
    Trop.
    1.
    Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):

    metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,

    Ter. Eun. 3, 1, 59:

    honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,

    Cic. Sen. 18, 62:

    ex iis etiam fructum capio laboris mei,

    id. Div. 2, 5:

    ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,

    id. Fam. 10, 5, 1:

    multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,

    id. Att. 1, 4, 2:

    fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,

    id. Pis. 14, 31:

    aliquem fructum dulcedinis almae,

    Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:

    quid ex ea re tandem ut caperes commodi?

    Ter. Eun. 3, 5, 25:

    utilitates ex amicitia maximas,

    Cic. Lael. 9, 32:

    usuram alicujus corporis,

    Plaut. Am. prol. 108.—
    2.
    Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:

    gestum atque voltum novom,

    Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:

    figuras Datque capitque novas,

    id. ib. 15, 309:

    formam capit quam lilia,

    id. ib. 10, 212; cf.:

    duritiam ab aere,

    id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:

    radicem capere,

    to take root, Cato, R. R. 51:

    cum pali defixi radices cepissent,

    Plin. 17, 17, 27, § 123:

    siliculam capere,

    Varr. R. R. 1, 23, 3:

    maturitatem capere,

    Col. 4, 23, 1:

    radix libere capit viris,

    Plin. 17, 21, 35, § 161:

    vires cepisse nocendi,

    Ov. M. 7, 417:

    (telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,

    Plin. 13, 1, 2, § 13.—
    3.
    Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:

    cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,

    Plaut. Trin. 3, 2, 24:

    qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,

    Cic. Verr. 1, 17, 52:

    aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,

    id. Phil. 3, 11, 29:

    consuetudinem exercitationemque,

    id. Off. 1, 18, 59:

    misericordiam,

    id. Quint. 31, 97:

    quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,

    Ov. A. A. 2, 346:

    disciplinam principum,

    Plin. Pan. 46. —With dat.:

    quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,

    Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—
    4.
    Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:

    nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 34:

    o Geta, provinciam Cepisti duram,

    Ter. Phorm. 1, 2, 23:

    in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,

    took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:

    consulatum,

    id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:

    honores,

    Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:

    imperium,

    id. Claud. 10:

    magistratum,

    Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:

    magistratus,

    Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:

    capiatque aliquis moderamina (navis),

    Ov. M. 3, 644:

    rerum moderamen,

    id. ib. 6, 677:

    pontificatum maximum,

    Suet. Vit. 11:

    rem publicam,

    Sall. C. 5, 6:

    neve cui patrum capere eum magistratum liceret,

    Liv. 2, 33, 1:

    ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,

    id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:

    patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,

    Liv. 7, 1, 2.—
    5.
    In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:

    augurium ex arce,

    Liv. 10, 7, 10:

    augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,

    Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:

    omen,

    Cic. Div. 1, 46, 104:

    in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,

    Liv. 9, 4, 1:

    rursus impetu capto enituntur,

    id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:

    a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,

    Cic. Leg. 1, 3, 8:

    experimentum eorum inversa manu capitur,

    Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):

    nec vestra capit discordia finem,

    Verg. A. 10, 106:

    fugam,

    to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:

    ad impetum capiundum modicum erat spatium,

    Liv. 10, 5, 6; cf.:

    expeditionis Germanicae impetum cepit,

    suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:

    ea pars artis, ex qua capere initium solent,

    Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:

    eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,

    Caes. B. G. 1, 1:

    a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,

    Cic. Leg. 2, 3, 7.—
    6.
    Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:

    si occassionem capsit,

    Plaut. Ps. 4, 3, 6:

    si lubitum fuerit, causam ceperit,

    Ter. And. 1, 3, 8:

    quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,

    Ter. Phorm. 5, 4, 9:

    si satis commode tempus ad te cepit adeundi,

    Cic. Fam. 11, 16, 1.—
    7.
    Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:

    quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,

    Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:

    cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,

    Caes. B. G. 7, 35:

    hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,

    Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:

    conjecturam capere,

    Cic. Div. 1, 57, 130:

    nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,

    Plaut. Merc. 2, 3, 12:

    capti consili memorem mones,

    id. Stich 4, 1, 72:

    quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,

    Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:

    temerarium consilium,

    Liv. 25, 34, 7:

    tale capit consilium,

    Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:

    confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,

    Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:

    subito consilium cepi, ut exirem,

    Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):

    legionis opprimendae consilium capere,

    Caes. B. G. 3, 2:

    obprimundae reipublicae consilium cepit,

    Sall. C. 16, 4.—With sibi:

    si id non fecisset, sibi consilium facturos,

    Caes. B. C. 2, 20:

    ut ego rationem oculis capio,

    Plaut. Ps. 2, 2, 2:

    cepi rationem ut, etc.,

    Ter. Heaut. 5, 2, 11.—
    8.
    Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:

    ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,

    Cic. Phil. 11, 2, 5:

    quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,

    Cic. Lael. 10, 33:

    praesagia a sole,

    Plin. 18, 35, 78, § 341:

    illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?

    Cic. Tusc. 1, 14, 32.—
    9.
    Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:

    tantum laborem capere ob talem filium?

    Ter. And. 5, 2, 29:

    omnes mihi labores fuere quos cepi leves,

    id. Heaut. 2, 4, 19:

    laborem inanem ipsus capit,

    id. Hec. 3, 2, 9:

    ex eo nunc misera quem capit Laborem!

    id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;

    hic potitur gaudia,

    id. Ad. 5, 4, 22:

    satietatem dum capiet pater Illius quam amat,

    Plaut. Am. 1, 2, 10:

    plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,

    id. ib. 2, 2, 9:

    cum illa quacum volt voluptatem capit,

    id. ib. prol. 114:

    angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,

    Cic. Lael. 13, 48:

    quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,

    id. Off. 2, 9, 32:

    laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,

    id. Fin. 2, 30, 96:

    lenire desiderium quod capiebat e filio,

    id. Sen. 15, 54:

    opinione omnium majorem animo cepi dolorem,

    id. Brut. 1, 1:

    itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,

    id. ib. 40, 147:

    ex civibus victis gaudium meritum capiam,

    Liv. 27, 40, 9:

    ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,

    id. 5, 20, 2:

    ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,

    id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):

    laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,

    id. ib. 14, 14, 4:

    ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,

    lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:

    maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,

    Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:

    et in futurum etiam metum ceperunt,

    Liv. 33, 27, 10:

    voluptatem animi,

    Cic. Planc. 1, 1:

    malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),

    id. Tusc. 4, 31, 66:

    quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,

    Ov. P. 4, 9, 37.—
    10.
    Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):

    edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,

    Ter. Hec. 1, 2, 14:

    numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,

    id. ib. 4, 2, 4:

    sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,

    id. Eun. 3, 1, 14:

    nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,

    Cic. Phil. 3, 4, 9:

    te cepisse odium regni videbatur,

    id. ib. 2, 36, 91:

    Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,

    Liv. 1, 6, 3:

    cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,

    id. 40, 21, 2:

    etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,

    id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:

    qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?

    Liv. 27, 13, 2:

    oblivio deorum capiat pectora vestra,

    id. 38, 46, 12:

    tantane te cepere oblivia nostri?

    Ov. Tr. 1, 8, 11:

    ut animum ejus cura sacrorum cepit,

    Liv. 27, 8, 6:

    hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,

    id. 44, 12, 1:

    tanta meae si te ceperunt taedia laudis,

    Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;

    I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,

    Verg. A. 2, 384:

    infelix, quae tanta animum dementia cepit!

    id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:

    cum subita incautum dementia cepit amantem,

    id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;

    I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,

    Liv. 1, 57, 10:

    ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,

    id. 25, 22, 1:

    tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,

    id. 23, 20, 7:

    senatum metus cepit,

    id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):

    quantus timor socios populi Romani cepisset,

    Liv. 43, 11, 9.—
    11.
    Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:

    calamitatem,

    Cic. Div. 1, 16, 29:

    detrimenti aliquid in aliqua re,

    Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;

    videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,

    Cic. Cat. 1, 2, 4:

    Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,

    Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:

    quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,

    Sall. C. 29, 2 sq.
    II.
    To take in, receive, hold, contain, be large enough for.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:

    parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),

    Lucr. 6, 1030:

    jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,

    Ov. M. 1, 344; cf.:

    terra feras cepit, volucres agitabilis aer,

    id. ib. 1, 75:

    dum tenues capiat suus alveus undas,

    id. ib. 8, 558:

    cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,

    id. ib. 5, 324.—
    2.
    Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:

    di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,

    Ter. Heaut. 2, 3, 13:

    qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,

    Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;

    volat vapor ater ad auras,

    Verg. A. 7, 466:

    non tuus hoc capiet venter plus ac meus,

    Hor. S. 1, 1, 46:

    non capit se mare,

    Sen. Agam. 487:

    neque enim capiebant funera portae,

    Ov. M. 7, 607:

    officium populi vix capiente domo,

    id. P. 4, 4, 42:

    si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,

    Curt. 7, 8, 12:

    ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,

    Just. 2, 10, 19.—
    B.
    Trop.
    1.
    To swallow up, ingulf, take in (rare):

    tot domus locupletissimas istius domus una capiet?

    Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—
    2. a.
    Affirmatively (rare):

    quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,

    Curt. 9, 3, 7:

    si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,

    Quint. 2, 4, 17:

    dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,

    Dig. 40, 12, 15.—
    b.
    With negatives:

    non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),

    Cic. Pis. 11, 24:

    leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,

    Lucr. 3, 298:

    nec capiunt inclusas pectora flammas,

    Ov. M. 6, 466:

    vix spes ipse suas animo capit,

    id. ib. 11, 118:

    ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,

    id. ib. 6, 610; cf.:

    sic quoque concupiscis quae non capis,

    Curt. 7, 8, 13:

    majora quam capit spirat,

    id. 6, 9, 11:

    ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,

    id. 3, 12, 20:

    infirma aetas majora non capiet,

    Quint. 1, 11, 13.—
    3.
    Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):

    rimam fissuramque non capit sponte cedrus,

    Plin. 16, 40, 78, § 212:

    molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,

    id. 16, 16, 27, § 68:

    res non capit restitutionem, cum statum mutat,

    Dig. 4, 4, 19.—
    4.
    With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):

    nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),

    Prud. Apoth. 154:

    crimina, quae non capiunt indulgeri,

    Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—
    5.
    Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):

    sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,

    Quint. 11, 1, 45:

    nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,

    id. 2, 6, 2:

    quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,

    Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:

    senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,

    Liv. 9, 17, 14:

    somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,

    id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.
    2.
    căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,
    I.
    A taking:

    dominii,

    Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—
    II.
    = usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio.

    Lewis & Short latin dictionary > capio

  • 8 Capta

    1.
    căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:

    capsimus,

    Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:

    sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,

    Plaut. Aul. 1, 1, 9:

    cape hoc flabellum,

    Ter. Eun. 3, 5, 47:

    cepit manibus tympanum,

    Cat. 6, 3, 8:

    tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,

    Verg. A. 2, 717:

    cape saxa manu, cape robora, pastor,

    id. G. 3, 420:

    flammeum,

    Cat. 61, 8:

    acria pocula,

    Hor. S. 2, 6, 69:

    lora,

    Prop. 3 (4), 9, 57:

    baculum,

    Ov. M. 2, 789:

    colum cum calathis,

    id. ib. 12, 475:

    florem ternis digitis,

    Plin. 24, 10, 48, § 81:

    pignera,

    Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:

    ut is in cavea pignus capiatur togae,

    Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:

    rem pignori,

    Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:

    scutum laeva,

    Plin. 33, 1, 4, § 13:

    capias tu illius vestem,

    Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;

    and of particular weapons: ensem,

    Ov. M. 13, 435:

    tela,

    id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:

    quicum una cibum Capere soleo,

    Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:

    lauti cibum capiunt,

    Tac. G. 22.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of living objects.
    a. (α).
    Of persons:

    oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,

    Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):

    quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,

    Cic. Cat. 3, 7, 16:

    ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,

    Caes. B. G. 1, 26:

    reges capiuntur,

    Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:

    capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,

    Liv. 22, 49, 18:

    quos Byzantii ceperat,

    Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:

    captos ostendere civibus hostes,

    Hor. Ep. 1, 17, 33:

    captus Tarento Livius,

    Cic. Brut. 18, 72:

    servus ex hoste captus,

    Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:

    in captos clementia uti,

    Nep. Alcib. 5, 7:

    inludere capto,

    Verg. A. 2, 64:

    quae sit fiducia capto,

    id. ib. 2, 75:

    ex captorum numero,

    Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:

    dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,

    Ter. Heaut. 3, 3, 47.—
    (β).
    Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:

    si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,

    id. L. L. 8, § 61 Mull.:

    hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,

    Ov. A. A. 1, 763:

    neque quicquam captum'st piscium,

    Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:

    nisi quid concharum capsimus,

    id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:

    cervum,

    Phaedr. 1, 5, 5; cf.:

    hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,

    Verg. G. 4, 396.—
    b.
    To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:

    quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,

    Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:

    quamvis voluptate capiatur,

    id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:

    quem quidem adeo sua cepit humanitate,

    Nep. Alcib. 9, 3:

    secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,

    id. Att. 4, 1:

    nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,

    Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;

    erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,

    Hor. A. P. 362:

    hunc capit argenti splendor,

    id. S. 1, 4, 28:

    te conjux aliena capit,

    id. ib. 2, 7, 46:

    Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,

    Prop. 1, 1, 1:

    carmine formosae, pretio capiuntur avarae,

    Tib. 3, 1, 7:

    munditiis capimur,

    Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;

    14, 373: amore captivae victor captus,

    Liv. 30, 12, 18:

    dulcedine vocis,

    Ov. M. 1, 709; 11, 170:

    voce nova,

    id. ib. 1, 678:

    temperie aquarum,

    id. ib. 4, 344:

    (bos) herba captus viridi,

    Verg. E. 6, 59:

    amoenitate loci,

    Tac. A. 18, 52:

    auro,

    Hor. C. 2, 18, 36:

    neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,

    Cic. Fam. 11, 28, 2:

    splendore hominis,

    id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;

    nam id concupisti quod numquam videras,

    id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—
    c.
    To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:

    sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,

    Cic. Ac. 2, 20, 66:

    injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?

    Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:

    eodem captus errore quo nos,

    involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:

    ne quo errore milites caperentur,

    Liv. 8, 6, 16:

    capere ante dolis Reginam,

    Verg. A. 1, 673:

    captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),

    id. ib. 2, 196:

    ubi me eisdem dolis non quit capere,

    Sall. J. 14, 11:

    adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,

    id. C. 14, 5:

    capi alicujus dolo,

    Nep. Dat. 10, 1:

    dolum ad capiendos eos conparant,

    Liv. 23, 35, 2:

    quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,

    Ov. M. 7, 301.—
    d.
    To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):

    tu si me impudicitiae captas, non potes capere,

    Plaut. Am. 2, 2, 189:

    tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),

    Cic. Mur. 9, 22:

    callidus et in capiendo adversario versutus (orator),

    id. Brut. 48, 178.—
    e. (α).
    Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):

    mancus et membris omnibus captus ac debilis,

    Cic. Rab. Perd. 7, 21:

    ipse Hannibal... altero oculo capitur,

    loses an eye, Liv. 22, 2, 11:

    captus omnibus membris,

    id. 2, 36, 8:

    capti auribus et oculis metu omnes torpere,

    id. 21, 58, 5:

    oculis membrisque captus,

    Plin. 33, 4, 24, § 83:

    congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,

    Cic. Tusc. 5, 40, 117:

    si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,

    id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:

    habuit filium captum altero oculo,

    Suet. Vit. 6:

    censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,

    Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:

    lumine,

    Ov. F. 6, 204:

    princeps pedibus captus,

    Liv. 43, 7, 5; cf.:

    captum leto posuit caput,

    Verg. A. 11, 830;

    and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,

    id. G. 1, 183.—
    (β).
    Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:

    labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,

    Cic. Off. 1, 27, 94:

    vino aut somno oppressi aut mente capti,

    id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;

    rarely mentibu' capti,

    Lucr. 4, 1022; so,

    animo,

    Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:

    captus animi,

    Tac. H. 3, 73.— Absol.:

    virgines captae furore,

    Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:

    viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,

    Liv. 39, 13, 12:

    captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,

    id. 8, 18, 11; cf.:

    capti et stupentes animi,

    id. 6, 36, 8.—
    f.
    To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:

    de istac sum judex captus,

    Plaut. Merc. 4, 3, 33:

    Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,

    Liv. 3, 71, 2:

    me cepere arbitrum,

    Ter. Heaut. 3, 1, 91:

    te mihi patronam capio, Thais,

    id. Eun. 5, 2, 48:

    quom illum generum cepimus,

    id. Hec. 4, 1, 22; cf.:

    non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,

    make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:

    si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,

    id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:

    plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,

    Gell. 1, 12, 15:

    jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,

    Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:

    religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,

    Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:

    C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,

    Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—
    2.
    Of places.
    a.
    To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:

    loca capere, castra munire,

    Caes. B. G. 3, 23:

    castris locum capere,

    Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:

    locum capere castris,

    Quint. 12, 2, 5:

    ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,

    Cic. de Or. 2, 72, 294:

    ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,

    Nep. Ages. 6, 2:

    nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,

    Liv. 34, 14, 1:

    neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,

    id. 35, 14, 9:

    erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,

    id. 35, 28, 1:

    locum cepere paulo quam alii editiorem,

    Sall. J. 58, 3:

    duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,

    Dict. Cret. 2, 46; so,

    of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,

    Caes. B. G. 1, 25:

    tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,

    Liv. 7, 26, 5:

    quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,

    Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:

    tumulum suis cepit,

    Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;

    for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,

    Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:

    Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,

    Liv. 1, 6, 4;

    for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,

    id. 9, 43, 20:

    Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,

    Verg. A. 6, 753; 12, 562:

    ante locum capies oculis ( = eliges),

    Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—
    b.
    To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:

    invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:

    MACELLAM OPPVGNANDO,

    Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

    CORSICAM,

    Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):

    ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,

    Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:

    Troja capta,

    Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:

    urbem opulentissimam,

    id. 5, 20, 1:

    ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,

    Cic. Div. 1, 33, 72:

    castra hostium,

    Nep. Dat. 6, 7:

    concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,

    Liv. 42, 63, 6:

    plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,

    id. 28, 39, 10:

    sedem belli,

    Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:

    oppressa captaque re publica,

    Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—
    c.
    To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):

    insulam capere non potuerant,

    Caes. B. G. 4, 26 fin.:

    onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,

    id. ib. 4, 36:

    accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,

    id. ib. 5, 23:

    nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,

    id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:

    qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,

    Cic. Sest. 46, 99.—
    3.
    Of things of value, property, money, etc.
    a.
    In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:

    AVRVM, ARGENTVM,

    Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:

    de praedonibus praedam capere,

    Plaut. Truc. 1, 2, 14:

    agros de hostibus,

    Cic. Dom. 49, 128:

    ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,

    Liv. 4, 48, 2:

    quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,

    Nep. Con. 4, 4:

    classem,

    id. Cim. 2, 2:

    magnas praedas,

    id. Dat. 10, 2:

    ex hostibus pecuniam,

    Liv. 5, 20, 5; cf.:

    e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,

    id. Verr. 2, 4, 58, § 149:

    signum pulcherrimum Carthagine captum,

    id. ib. 2, 4, 38, §

    82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,

    Ter. Eun. 1, 1, 35:

    cape cedo,

    id. Phorm. 5, 8, 57:

    ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,

    Cic. Fin. 5, 25, 74:

    majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,

    id. Agr. 2, 29, 81:

    te duce ut insigni capiam cum laude coronam,

    Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:

    paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,

    Nep. Epam. 3, 4:

    ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,

    id. Att. 7, 2:

    quoniam formam hujus cepi in me et statum,

    assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:

    quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,

    Caes. B. G. 1, 13:

    regnum Tiberinus ab illis Cepit,

    succeeded to, Ov. M. 14, 615.—
    b.
    In particular connections.
    (α).
    With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:

    his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?

    Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:

    HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,

    id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:

    quicquid ab horum quopiam captum est,

    id. ib. §

    27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,

    id. ib. 2, 3, 40, §

    91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?

    id. ib. 2, 3, 94, §

    218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?

    id. ib. 2, 3, 30, §

    71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,

    id. Leg. 3, 20, 46:

    ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,

    id. Fin. 2, 16, 54:

    quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,

    id. Clu. 42, 120:

    nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,

    id. Pis. 16, 38:

    si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,

    id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:

    ab regibus Illyriorum,

    Liv. 42, 45, 8:

    saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,

    Tac. A. 3, 67; 4, 31.—
    (β).
    Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:

    si ex hereditate nihil ceperit,

    Cic. Off, 3, 24, 93:

    qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,

    id. Leg. 2, 19, 48:

    abdicatus ne quid de bonis patris capiat,

    Quint. 3, 6, 96:

    aut non justum testamentum est, aut capere non potes,

    id. 5, 14, 16:

    si capiendi Jus nullum uxori,

    Juv. 1, 55:

    qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,

    Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:

    qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,

    ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—
    (γ).
    Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:

    capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,

    Cic. Par. 6, 3, 49:

    stipendium jure belli,

    Caes. B. G. 1, 28:

    quinquagena talenta vectigalis ex castro,

    Nep. Alcib. 9, 4:

    vectigal ex agro eorum capimus,

    Liv. 28, 39, 13:

    quadragena annua ex schola,

    Suet. Gram. 23:

    si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,

    Cato, R. R. 4, 2.—
    C.
    Trop.
    1.
    Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):

    metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,

    Ter. Eun. 3, 1, 59:

    honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,

    Cic. Sen. 18, 62:

    ex iis etiam fructum capio laboris mei,

    id. Div. 2, 5:

    ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,

    id. Fam. 10, 5, 1:

    multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,

    id. Att. 1, 4, 2:

    fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,

    id. Pis. 14, 31:

    aliquem fructum dulcedinis almae,

    Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:

    quid ex ea re tandem ut caperes commodi?

    Ter. Eun. 3, 5, 25:

    utilitates ex amicitia maximas,

    Cic. Lael. 9, 32:

    usuram alicujus corporis,

    Plaut. Am. prol. 108.—
    2.
    Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:

    gestum atque voltum novom,

    Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:

    figuras Datque capitque novas,

    id. ib. 15, 309:

    formam capit quam lilia,

    id. ib. 10, 212; cf.:

    duritiam ab aere,

    id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:

    radicem capere,

    to take root, Cato, R. R. 51:

    cum pali defixi radices cepissent,

    Plin. 17, 17, 27, § 123:

    siliculam capere,

    Varr. R. R. 1, 23, 3:

    maturitatem capere,

    Col. 4, 23, 1:

    radix libere capit viris,

    Plin. 17, 21, 35, § 161:

    vires cepisse nocendi,

    Ov. M. 7, 417:

    (telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,

    Plin. 13, 1, 2, § 13.—
    3.
    Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:

    cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,

    Plaut. Trin. 3, 2, 24:

    qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,

    Cic. Verr. 1, 17, 52:

    aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,

    id. Phil. 3, 11, 29:

    consuetudinem exercitationemque,

    id. Off. 1, 18, 59:

    misericordiam,

    id. Quint. 31, 97:

    quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,

    Ov. A. A. 2, 346:

    disciplinam principum,

    Plin. Pan. 46. —With dat.:

    quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,

    Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—
    4.
    Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:

    nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 34:

    o Geta, provinciam Cepisti duram,

    Ter. Phorm. 1, 2, 23:

    in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,

    took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:

    consulatum,

    id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:

    honores,

    Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:

    imperium,

    id. Claud. 10:

    magistratum,

    Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:

    magistratus,

    Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:

    capiatque aliquis moderamina (navis),

    Ov. M. 3, 644:

    rerum moderamen,

    id. ib. 6, 677:

    pontificatum maximum,

    Suet. Vit. 11:

    rem publicam,

    Sall. C. 5, 6:

    neve cui patrum capere eum magistratum liceret,

    Liv. 2, 33, 1:

    ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,

    id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:

    patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,

    Liv. 7, 1, 2.—
    5.
    In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:

    augurium ex arce,

    Liv. 10, 7, 10:

    augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,

    Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:

    omen,

    Cic. Div. 1, 46, 104:

    in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,

    Liv. 9, 4, 1:

    rursus impetu capto enituntur,

    id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:

    a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,

    Cic. Leg. 1, 3, 8:

    experimentum eorum inversa manu capitur,

    Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):

    nec vestra capit discordia finem,

    Verg. A. 10, 106:

    fugam,

    to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:

    ad impetum capiundum modicum erat spatium,

    Liv. 10, 5, 6; cf.:

    expeditionis Germanicae impetum cepit,

    suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:

    ea pars artis, ex qua capere initium solent,

    Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:

    eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,

    Caes. B. G. 1, 1:

    a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,

    Cic. Leg. 2, 3, 7.—
    6.
    Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:

    si occassionem capsit,

    Plaut. Ps. 4, 3, 6:

    si lubitum fuerit, causam ceperit,

    Ter. And. 1, 3, 8:

    quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,

    Ter. Phorm. 5, 4, 9:

    si satis commode tempus ad te cepit adeundi,

    Cic. Fam. 11, 16, 1.—
    7.
    Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:

    quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,

    Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:

    cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,

    Caes. B. G. 7, 35:

    hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,

    Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:

    conjecturam capere,

    Cic. Div. 1, 57, 130:

    nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,

    Plaut. Merc. 2, 3, 12:

    capti consili memorem mones,

    id. Stich 4, 1, 72:

    quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,

    Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:

    temerarium consilium,

    Liv. 25, 34, 7:

    tale capit consilium,

    Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:

    confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,

    Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:

    subito consilium cepi, ut exirem,

    Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):

    legionis opprimendae consilium capere,

    Caes. B. G. 3, 2:

    obprimundae reipublicae consilium cepit,

    Sall. C. 16, 4.—With sibi:

    si id non fecisset, sibi consilium facturos,

    Caes. B. C. 2, 20:

    ut ego rationem oculis capio,

    Plaut. Ps. 2, 2, 2:

    cepi rationem ut, etc.,

    Ter. Heaut. 5, 2, 11.—
    8.
    Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:

    ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,

    Cic. Phil. 11, 2, 5:

    quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,

    Cic. Lael. 10, 33:

    praesagia a sole,

    Plin. 18, 35, 78, § 341:

    illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?

    Cic. Tusc. 1, 14, 32.—
    9.
    Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:

    tantum laborem capere ob talem filium?

    Ter. And. 5, 2, 29:

    omnes mihi labores fuere quos cepi leves,

    id. Heaut. 2, 4, 19:

    laborem inanem ipsus capit,

    id. Hec. 3, 2, 9:

    ex eo nunc misera quem capit Laborem!

    id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;

    hic potitur gaudia,

    id. Ad. 5, 4, 22:

    satietatem dum capiet pater Illius quam amat,

    Plaut. Am. 1, 2, 10:

    plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,

    id. ib. 2, 2, 9:

    cum illa quacum volt voluptatem capit,

    id. ib. prol. 114:

    angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,

    Cic. Lael. 13, 48:

    quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,

    id. Off. 2, 9, 32:

    laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,

    id. Fin. 2, 30, 96:

    lenire desiderium quod capiebat e filio,

    id. Sen. 15, 54:

    opinione omnium majorem animo cepi dolorem,

    id. Brut. 1, 1:

    itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,

    id. ib. 40, 147:

    ex civibus victis gaudium meritum capiam,

    Liv. 27, 40, 9:

    ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,

    id. 5, 20, 2:

    ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,

    id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):

    laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,

    id. ib. 14, 14, 4:

    ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,

    lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:

    maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,

    Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:

    et in futurum etiam metum ceperunt,

    Liv. 33, 27, 10:

    voluptatem animi,

    Cic. Planc. 1, 1:

    malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),

    id. Tusc. 4, 31, 66:

    quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,

    Ov. P. 4, 9, 37.—
    10.
    Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):

    edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,

    Ter. Hec. 1, 2, 14:

    numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,

    id. ib. 4, 2, 4:

    sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,

    id. Eun. 3, 1, 14:

    nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,

    Cic. Phil. 3, 4, 9:

    te cepisse odium regni videbatur,

    id. ib. 2, 36, 91:

    Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,

    Liv. 1, 6, 3:

    cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,

    id. 40, 21, 2:

    etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,

    id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:

    qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?

    Liv. 27, 13, 2:

    oblivio deorum capiat pectora vestra,

    id. 38, 46, 12:

    tantane te cepere oblivia nostri?

    Ov. Tr. 1, 8, 11:

    ut animum ejus cura sacrorum cepit,

    Liv. 27, 8, 6:

    hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,

    id. 44, 12, 1:

    tanta meae si te ceperunt taedia laudis,

    Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;

    I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,

    Verg. A. 2, 384:

    infelix, quae tanta animum dementia cepit!

    id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:

    cum subita incautum dementia cepit amantem,

    id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;

    I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,

    Liv. 1, 57, 10:

    ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,

    id. 25, 22, 1:

    tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,

    id. 23, 20, 7:

    senatum metus cepit,

    id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):

    quantus timor socios populi Romani cepisset,

    Liv. 43, 11, 9.—
    11.
    Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:

    calamitatem,

    Cic. Div. 1, 16, 29:

    detrimenti aliquid in aliqua re,

    Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;

    videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,

    Cic. Cat. 1, 2, 4:

    Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,

    Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:

    quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,

    Sall. C. 29, 2 sq.
    II.
    To take in, receive, hold, contain, be large enough for.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:

    parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),

    Lucr. 6, 1030:

    jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,

    Ov. M. 1, 344; cf.:

    terra feras cepit, volucres agitabilis aer,

    id. ib. 1, 75:

    dum tenues capiat suus alveus undas,

    id. ib. 8, 558:

    cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,

    id. ib. 5, 324.—
    2.
    Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:

    di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,

    Ter. Heaut. 2, 3, 13:

    qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,

    Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;

    volat vapor ater ad auras,

    Verg. A. 7, 466:

    non tuus hoc capiet venter plus ac meus,

    Hor. S. 1, 1, 46:

    non capit se mare,

    Sen. Agam. 487:

    neque enim capiebant funera portae,

    Ov. M. 7, 607:

    officium populi vix capiente domo,

    id. P. 4, 4, 42:

    si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,

    Curt. 7, 8, 12:

    ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,

    Just. 2, 10, 19.—
    B.
    Trop.
    1.
    To swallow up, ingulf, take in (rare):

    tot domus locupletissimas istius domus una capiet?

    Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—
    2. a.
    Affirmatively (rare):

    quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,

    Curt. 9, 3, 7:

    si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,

    Quint. 2, 4, 17:

    dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,

    Dig. 40, 12, 15.—
    b.
    With negatives:

    non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),

    Cic. Pis. 11, 24:

    leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,

    Lucr. 3, 298:

    nec capiunt inclusas pectora flammas,

    Ov. M. 6, 466:

    vix spes ipse suas animo capit,

    id. ib. 11, 118:

    ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,

    id. ib. 6, 610; cf.:

    sic quoque concupiscis quae non capis,

    Curt. 7, 8, 13:

    majora quam capit spirat,

    id. 6, 9, 11:

    ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,

    id. 3, 12, 20:

    infirma aetas majora non capiet,

    Quint. 1, 11, 13.—
    3.
    Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):

    rimam fissuramque non capit sponte cedrus,

    Plin. 16, 40, 78, § 212:

    molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,

    id. 16, 16, 27, § 68:

    res non capit restitutionem, cum statum mutat,

    Dig. 4, 4, 19.—
    4.
    With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):

    nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),

    Prud. Apoth. 154:

    crimina, quae non capiunt indulgeri,

    Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—
    5.
    Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):

    sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,

    Quint. 11, 1, 45:

    nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,

    id. 2, 6, 2:

    quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,

    Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:

    senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,

    Liv. 9, 17, 14:

    somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,

    id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.
    2.
    căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,
    I.
    A taking:

    dominii,

    Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—
    II.
    = usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio.

    Lewis & Short latin dictionary > Capta

  • 9 evinco

    ē-vinco, vici, victum, 3, v. a. (not anteAug.).
    I.
    To overcome completely, to conquer, vanquish:

    evicit omnia assuetus praedae miles,

    Liv. 10, 17 fin.:

    imbelles, Aeduos,

    Tac. A. 3, 46.—
    B.
    Transf. beyond the milit. sphere (freq.):

    lacrimis evicta,

    overcome, Verg. A. 4, 548:

    dolore,

    to induce, id. ib. 4, 474:

    precibus,

    Ov. F. 3, 688; Tac. A. 4, 57 fin.:

    blandimentis vitae,

    id. ib. 15, 64:

    donis,

    i. e. to bribe, id. ib. 12, 49 et saep.:

    in gaudium evicta domus,

    moved, Tac. H. 2, 64 fin.; cf.:

    ad miserationem,

    id. A. 11, 37:

    oppositas moles gurgite (amnis),

    Verg. A. 2, 497.—Of dangerous places, to pass by in safely:

    Charybdin remis (rates),

    Ov. M. 14, 76:

    fretum,

    id. ib. 15, 706:

    aequora,

    id. H. 18, 155:

    litora (Ponti),

    id. Tr. 1, 10, 33:

    os Ponti,

    Plin. 9, 31, 51, § 98:

    nubes (solis imago),

    Ov. M. 14, 769:

    somnos,

    id. ib. 1, 685:

    morbos,

    Col. 6, 5, 2:

    dolorem (with perferre),

    Sen. Cons. ad Polyb. 36:

    superbiam (miseratio),

    Liv. 9, 6: luridaque evictos effugit umbra rogos, vanquished, i. e. from which it has struggled free, Prop. 4 (5), 7, 2:

    platanus caelebs Evincet ulmos,

    i. e. will supplant them, Hor. C. 2, 15, 5; cf.:

    evincit herbas lupinum,

    Plin. 18, 21, 50, § 185.—Less freq.,
    II. A.
    In gen., with ut:

    evincunt instando, ut, etc.,

    Liv. 2, 4, 3; 38, 9, 7;

    so,

    id. 3, 41; 5, 26; Suet. Tib. 37.—With rel.-clause, Val. Fl. 1, 248.—
    2.
    In partic., jurid. t. t., to recover one's property by judicial decision:

    sive tota res evincatur sive pars, etc.,

    Dig. 21, 2; 1 sq.; cf. Cod. Just. 8, 45, and v. evictio.—
    * B.
    Transf., for convinco (2. b), to succeed in proving, to demonstrate, evince:

    si puerilius his ratio esse evincet amare,

    will evince, Hor. S. 2, 3, 250.

    Lewis & Short latin dictionary > evinco

  • 10 expugno

    ex-pugno, āvi, ātum, 1 (archaic inf. fut. expugnassere, Plaut. Am. 1, 1, 55), v. a., to take by assault, to storm, capture, reduce, subdue (freq. and class.; syn.: obsideo, oppugno, capio).
    I.
    Lit., of places:

    id (oppidum Noviodunum) ex itinere oppugnare conatus, expugnare non potuit,

    Caes. B. G. 2, 12, 2:

    oppidum,

    id. ib. 2, 10, 4;

    3, 14, 1 al.: nonnullas urbes per vim,

    id. B. C. 3, 55, 3:

    urbem,

    Liv. 2, 12, 1:

    Cirtam armis,

    Sall. J. 23, 1:

    castellum,

    Caes. B. G. 2, 9, 4; 3, 1, 4:

    loca multa,

    Nep. Ages. 3:

    moenia mundi,

    Lucr. 2, 1144 et saep.—
    B.
    Transf., of other objects (things or persons), to subdue, overcome, break down or through, sweep away:

    naves,

    Caes. B. G. 3, 15, 2 and 5:

    aedes,

    Ter. Eun. 4, 7, 3; cf.

    villas,

    Sall. J. 44, 5:

    carcerem,

    Plaut. Ps. 4, 7, 76:

    Philippum et Nabin expugnatos,

    conquered, Liv. 37, 25, 6; cf.:

    inclusos moenibus expugnat,

    Curt. 9, 4:

    aliquos,

    id. 6, 6; Tac. Agr. 41; Flor. 2, 2, 16; Just. 3, 5:

    expugnavi amanti herili filio aurum ab suo patre,

    obtained by force, Plaut. Bacch. 4, 9, 5.—Of inanimate subjects:

    flumina id oppidum expugnavere,

    swept away, Plin. 6, 27, 31, § 138:

    Euphrates Taurum expugnat,

    i. e. breaks through, id. 5, 24, 20, § 85:

    lacte equino venena et toxica expugnantur,

    are counteracted, id. 28, 10, 45, § 159.—
    II.
    Trop., to conquer, subdue, overcome:

    sapientis animus magnitudine consilii, tolerantia, virtutibus, etc.... vincetur et expugnabitur,

    Cic. Par. 4, 1, 27:

    nihil tam munitum, quod non expugnari pecuniā possit,

    id. Verr. 1, 2, 4:

    fortunas patrias,

    id. Clu. 13, 36:

    pudicitiam,

    to violate, id. Cael. 20; 50:

    aut enim expugnatur intentio aut adsumptio aut conclusio, nonnumquam omnia,

    i. e. is refuted, confuted, Quint. 5, 14, 20 sq.:

    pertinaciam legatorum,

    Liv. 37, 56, 9:

    paupertatem,

    Petr. 126:

    expugnatus precibus uxoris,

    Suet. Tib. 21;

    so simply expugnatus,

    id. Caes. 1; id. Vesp. 22:

    coepta,

    to fight through, to accomplish, Ov. M. 9, 619; cf.: sibi legationem expugnavit, extorted, wrung out, obtained (= extorsit), Cic. Verr. 2, 1, 16, § 44.—With ut:

    aliqua ratione expugnasset iste, ut dies tollerentur,

    Cic. Verr. 2, 2, 52, § 130:

    aegre expugnavit, ut, etc.,

    Petr. 108.—Hence, * ex-pugnans, antis, P. a., efficient, efficacious:

    expugnantior herba,

    Ov. M. 14, 21 (so Jahn and Bach., Merkel, expugnacior).

    Lewis & Short latin dictionary > expugno

  • 11 exsupero

    ex-sŭpĕro ( exup-), āvi, ātum ( gen. plur. part. sync. exsuperantum, Varr. L. L. 7, § 18 Müll.), 1, v. n. and a. (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    Neutr., to mount up, appear above (very rare).
    A.
    Lit.: exsuperant flammae;

    furit aestus ad auras,

    Verg. A. 2, 759.—
    B.
    Trop., to get the upper hand, to overcome, prevail, excel:

    sol et vapor omnis,

    Lucr. 5, 385:

    arma capessant, Et si non poterunt exsuperare, cadant,

    Ov. F. 6, 372:

    praesens dolor,

    Lucr. 6, 1277:

    quantum ipse feroci Virtute exsuperas,

    Verg. A. 12, 20:

    Hannibal exsuperans astu,

    Sil. 1, 57.—
    II.
    Act., to project or tower above any thing, to surmount, rise above, exceed.
    A.
    Lit.:

    vites exsuperant ulmos,

    Plin. 14, 1, 3, § 12:

    exsuperat jugum,

    passes over, Verg. A. 11, 905:

    clivum,

    Sen. Ep. 31:

    amnem,

    Plin. 6, 17, 21, § 62:

    Nilus exsuperavit sedecim cubita,

    id. 18, 18, 47, § 168; cf.:

    binas libras ponderis,

    id. 9, 17, 30, § 64.—
    B.
    Trop.
    1.
    To surpass, exceed: quis homo te exsuperavit usquam gentium impudentiā? Poët. ap. Cic. Tusc. 4, 36, 77:

    omnes Tarquinios superbiā,

    Liv. 3, 11, 13:

    genus morum nobilitate,

    Ov. Tr. 4, 4, 2:

    aliquid latitudine,

    Plin. 2, 11, 8, § 50:

    laudes alicujus,

    Liv. 28, 43, 7:

    cuncta exsuperans patrimonia census,

    Juv. 10, 13:

    tu vero, pater, vive et me quoque exsupera,

    survive, outlive, Val. Max. 5, 9 fin.:

    aestatem,

    to outlast, Plin. 14, 2, 4, § 33.—
    2.
    To be too much for, to overpower, overcome: id summum exsuperat Jovem, Poët. in Cic. Div. 2, 10, 25:

    materia vires exsuperante meas,

    Ov. Tr. 1, 5, 56:

    caecum consilium,

    Verg. A. 7, 591:

    multitudo Gallorum, sensum omnem talis damni exsuperans,

    Liv. 7, 24, 2.—Hence, exsŭpĕrans ( exup-), antis, P. a. (acc. to I. B.), surpassing, excellent, supreme (post-class.):

    mulier exsuperanti forma,

    Gell. 6, 8, 3.— Comp.: uter esset exsuperantior, certabatur, Gell. 14, 3, 11.— Sup., App. Dogm. Plat. 1, p. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > exsupero

  • 12 perrumpo

    per-rumpo, rūpi, ruptum, 3, v. n. and a., to break through.
    I.
    Neutr., to break or rush through, to force one's way through:

    per medios hostes perrumpunt,

    Caes. B. G. 6, 39:

    in vestibulum templi,

    Liv. 3, 18:

    in urbem,

    id. 10, 41:

    in triclinium usque,

    Suet. Oth. 8.— Impers. pass.:

    nec per castra eorum perrumpi ad Capuam posse,

    Liv. 26, 7. —
    II.
    Act.
    1.
    In gen., to break through any thing:

    ut rates perrumperet,

    Caes. B. C. 1, 26:

    perrumpitur concretus aër,

    Cic. Tusc. 1, 18, 42:

    bipenni Limina,

    Verg. A. 2, 479:

    laterum cratem,

    Ov. M. 12, 370:

    costam,

    Cels. 8, 9.—
    2.
    In partic., to force one's way through any thing:

    paludem,

    Caes. B. G. 7, 19:

    acie perruptā,

    Vell. 2, 112, 6; Tac. H. 2, 44:

    perruptus hostis,

    id. A. 1, 51:

    Acheronta,

    Hor. C. 1, 3, 36.—
    B.
    Trop., to break through, break down, overcome:

    leges,

    Cic. Off. 3, 8, 36:

    periculum,

    id. Part. 32, 112:

    quaestiones,

    id. Verr. 2, 1, 5, § 13:

    perrumpi affectu aliquo,

    Tac. A. 3, 15:

    magistratus, qui te invito perrumpunt,

    overcome your modesty, id. ib. 4, 40:

    fastidia,

    Hor. Ep. 1, 10, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > perrumpo

  • 13 supero

    sŭpĕro, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [id.].
    I.
    Neutr., to go over, to rise above, overtop, surmount.
    A.
    Lit. (very rare; syn. transcendo): maximo saltu superabit gravidus armatis equus, surmounted, leaped the wall, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Trag. v. 97 Vahl.):

    sol superabat ex mari,

    Plaut. Stich. 2, 2, 41:

    ripis superat mihi atque abundat pectus laetitia meum,

    id. ib. 2, 1, 6:

    jugo superans,

    passing over the summit, Verg. A. 11, 514:

    superat agger ad auras,

    Stat. Th. 4, 458:

    (angues) superant capite et cervicibus altis,

    Verg. A. 2, 219. —
    B.
    Trop. (freq. and class.).
    1.
    To have the upper hand or superiority, to be superior, to overcome, surpass (syn. vinco):

    denique nostra superat manus,

    Plaut. Am. 1, 1, 80:

    quā (sc. virtute) nostri milites facile superabant,

    Caes. B. G. 3, 14; 1, 40:

    numero militum,

    Liv. 29, 30, 8; cf.:

    numero hostis, virtute Romanus superat,

    id. 9, 32, 7:

    tantum superantibus malis,

    id. 3, 16, 4:

    sorte,

    id. 38, 36, 10:

    victor, superans animis,

    Verg. A. 5, 473:

    hostes equitatu superare,

    Nep. Ages. 3, 6:

    unde salo superant venti,

    Prop. 3, 5 (4, 4), 29:

    superat sententia Sabini,

    Caes. B. G. 5, 31:

    si superaverit morbus,

    Plin. Ep. 7, 1, 3.—
    2.
    To exceed, be in excess, be superfluous; to be abundant, to abound (syn. supersum):

    in quo et deesse aliquam partem et superare mendosum est,

    Cic. de Or. 2, 19, 83:

    pecunia superabat? at egebas,

    id. Or. 67, 224:

    uter igitur est divitior? cui deest an cui superat?

    id. Par. 6, 3, 49:

    quis tolerare potest, illis divitias superare, nobis rem familiarem etiam ad necessaria deesse?

    Sall. C. 20, 11:

    cui quamquam virtus, gloria... superabant,

    id. J. 64, 1:

    quae Jugurthae fesso superaverant,

    had been too much for, id. ib. 70, 2:

    de eo quod ipsis superat,

    Cic. Fin. 5, 15, 42:

    Quinto delegabo, si quid aeri meo alieno superabit et emptionibus,

    id. Att. 13, 46, 3:

    superabat umor in arvis,

    Lucr. 5, 804:

    superante multitudine,

    Liv. 3, 5:

    cum otium superat,

    id. 3, 17:

    num tibi superat superbia?

    Plaut. Am. 2, 2, 86:

    gentis superant tibi laudes,

    Tib. 4, 1, 28:

    dum superat gregibus juventas,

    Verg. G. 3, 63:

    si superant fetus,

    id. ib. 1, 189: quam facile tunc sit omnia impedire et quam hoc Caesari superet, non te fallit, perh. how exceedingly easy it would have been, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 5, 3 dub.—
    3.
    To be left over, to remain, survive (syn. supersum):

    quae superaverint animalia capta, immolant,

    Caes. B. G. 6, 17:

    quod superaret pecuniae,

    Cic. Verr. 2, 3, 84, § 195: quae arma superabunt, Pompon. ap. Cic. Att. 8, 12, A, § 4; Plaut. Truc. 5, 49:

    nihil ex raptis commeatibus superabat,

    Liv. 22, 40, 8:

    pepulerunt jam paucos superantes,

    id. 22, 49, 5:

    si de quincunce remota est Uncia, quid superat?

    Hor. A. P. 328:

    sex superant versus,

    Prop. 4 (5), 2, 57:

    pars quae sola mei superabit corporis, ossa,

    Tib. 3, 2, 17; Plaut. Truc. prol. 20:

    superet modo Mantua nobis,

    Verg. E. 9, 27: uter eorum vitā superarit, whichever survives, Caes. B. G. 6, 19:

    quae superaverint animalia,

    id. ib. 6, 17:

    quid puer Ascanius? superatne et vescitur aurā?

    Verg. A. 3, 339:

    captae superavimus urbi,

    id. ib. 2, 643; Liv. 29, 7, 7:

    quid igitur superat, quod purgemus?

    id. 45, 24, 1.—
    II.
    Act., to go or pass over, rise above; to mount, ascend; to surmount, overtop.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: in altisono Caeli clipeo temo superat Stellas, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 73 Müll. (Vahl. Enn. p. 119, om. stellas):

    tempestas summas ripas fluminis superavit,

    Caes. B. C. 1, 48:

    ventosum aequor,

    Ov. Ib. 591:

    fluvium,

    Luc. 4, 150:

    mare,

    Sen. Oet. 128:

    pedibus salsas lacunas,

    Lucr. 3, 1031:

    munitiones,

    Liv. 5, 8, 10:

    quas (Alpes) nullā dum viā superatas,

    id. 5, 34, 6; 21, 26, 4; 21, 30, 5; 21, 38, 1;

    23, 45, 3: Tauro monte superato,

    id. 35, 13, 4:

    montes,

    Verg. G. 3, 270:

    Alpes cursu,

    Luc. 1, 183:

    immensa montium juga,

    Plin. Pan. 81, 1:

    Caucasum,

    Curt. 7, 3, 22:

    hoc jugum,

    Verg. A. 6, 676:

    fossas,

    id. ib. 9, 314:

    summi fastigia tecti Ascensu,

    id. ib. 2, 303; cf.:

    caprae gravido superant vix ubere limen,

    id. G. 3, 317:

    retia saltu (vulpes),

    Ov. M. 7, 767:

    tantum itineris,

    to traverse, pass over, Tac. Agr. 33: regionem castrorum, to go past or beyond, Caes. B. C. 1, 69; cf. Cic. Tusc. 1, 19, 43:

    insidias circa ipsum iter locatas,

    Liv. 2, 50, 6:

    collocatur in eo turris tabulatorum quae superaret fontis fastigium,

    but so as to overtop, command, Hirt. B. G. 8, 41:

    superat (Parnassus) cacumine nubes,

    Ov. M. 1, 317.—
    2.
    In partic.
    a.
    Naut. t. t., to sail by or past a place, a promontory, etc.; to double or weather a point, etc.; promontorium, Lucil. ap. Serv. Verg. A. 1, 244; Auct. B. Afr. 62, 3; Liv. 26, 26, 1; 30, 25, 6; 31, 23, 3; Tac. A. 15, 46 et saep.:

    Euboeam,

    Nep. Them. 3, 3:

    cursu Isthmon,

    Ov. Tr. 1, 11, 5:

    intima Regna Liburnorum et fontem Timavi,

    Verg. A. 1, 244 Serv.— Poet., transf.: musarum scopulos, Enn. ap. Cic. Brut. 19, 76 (Ann. v. 223 Vahl.).—
    b.
    To rise above, exceed in height:

    ut alibi umbilico tenus aqua esset, alibi genua vix superaret,

    Liv. 36, 45, 9; cf.: posterior partes superat mensura priores, i. e. exceeds in size, Ov. M. 15, 378.—
    B.
    Trop., to surpass, excel, exceed, outdo, outstrip in any quality, in value, etc.
    1.
    In gen.:

    non potest quaestus consistere, si eum sumptus superat,

    Plaut. Poen. 1, 2, 74:

    ne sumptus fructum superet,

    Varr. R. R. 1, 53:

    qui omnes homines supero atque antideo cruciabilitatibus animi,

    Plaut. Cist. 2, 1, 3:

    virtute, laude, dignitate,

    Cic. Planc. 2, 6 sq.:

    aut ingenio aut fortunā aut dignitate superari,

    id. Lael. 3, 11:

    omnes homines constantiā et gravitate,

    id. Fam. 1, 9, 16:

    doctrinā Graecia nos et omni litterarum genere superabat,

    id. Tusc. 1, 1, 3:

    auctoritatis pondere et utilitatis ubertate,

    id. de Or. 1, 44, 195; Hirt. B. G. 8, prooem. §

    4: aliquem nobilitate,

    Ov. P. 3, 2, 56:

    Phoebum superare canendo,

    Verg. E. 5, 9:

    omnes scelere,

    Liv. 29, 8:

    aliquem dignitate vitae,

    Nep. Alcib. 11, 2:

    aliquem ingenio, id. Dion, 4, 1: duritiā ferrum,

    Ov. H. 2, 137:

    vel cursu superare canem vel viribus aprum,

    Hor. Ep. 1, 18, 51:

    omnes in ceteris artibus,

    Nep. Epam. 2, 2:

    summam spem civium incredibili virtute,

    Cic. Lael. 3, 11:

    non dubitabam, quin hanc epistulam multi nuntii, fama denique esset ipsa tua celeritate superatura,

    will outstrip, id. Q. Fr. 1, 1, 1.—
    2.
    In partic., in milit. lang., to overcome, subdue, conquer, vanquish (syn. debello):

    victis hostibus, quos nemo posse superari ratu'st,

    Plaut. Am. 2, 2, 24:

    armatos ac victores,

    Caes. B. G. 1, 40:

    maximas nationes,

    id. ib. 3, 28;

    2, 24: quos integros superavissent,

    id. B. C. 2, 5:

    bello superatos esse Arvernos et Rutenos a Q. Fabio Maximo,

    id. B. G. 1, 45:

    si Helvetios superaverint Romani,

    id. ib. 1, 17:

    Massilienses bis proelio navali superati,

    id. B. C. 2, 22:

    clam ferro incautum superat,

    Verg. A. 1, 350:

    bello superatus,

    Ov. M. 12, 364:

    Asiam bello,

    Nep. Ages. 4, 3:

    tota insula in unā urbe superata est,

    Flor. 2, 6.—
    b.
    Transf., in gen.: quem (C. Curium) nemo ferro potuit superare nec auro, Enn. ap. Cic. Rep. 3, 3, 6 (Ann. v. 220 Vahl.):

    in quo (genere officii) etiam si multi mecum contendent, omnes facile superabo,

    Cic. Fam. 5, 8, 4:

    si erum videt superare amorem,

    Plaut. Aul. 4, 1, 7:

    hanc (orationem) assidua ac diligens scriptura superabit,

    Cic. de Or. 1, 33, 150: si meam spem vis improborum fefellerit atque superaverit, id. Cat. 4, 11, 23:

    injurias fortunae facile veterum philosophorum praeceptis superabat,

    id. Fin. 4, 7, 17:

    pareatur necessitati, quam ne dii quidem superant,

    which even the gods are not above, not superior to, Liv. 9, 4, 16:

    casus omnes,

    Verg. A. 11, 244:

    superanda omnis fortuna ferendo est,

    id. ib. 5, 710:

    labores,

    id. ib. 3, 368:

    difficultates omnes,

    Vell. 2, 120, 4:

    cum incedendi nimietate jam superarer,

    Amm. 19, 8, 6.—Hence, sŭpĕrans, antis, P. a.
    * A.
    Rising high, prominent, high, lofty:

    mons superantissimus,

    Sol. 2 med.
    * B.
    Prevailing, predominant:

    superantior ignis,

    Lucr. 5, 394.

    Lewis & Short latin dictionary > supero

  • 14 cēdō

        cēdō cessī, cessus, ere    [1 CAD-], to go from, give place, remove, withdraw, go away, depart, retire: cedam atque abibo: ex ingratā civitate: patriā: carinā, Ct.: per ora (hominum), i. e. to be seen, H.: Siciliā sibi omni cedi, to be evacuated, L.: cedere foro, to leave the exchange, i. e. be bankrupt, Iu.: alicui hortorum possessione, i. e. to cede, assign: ut possessionibus cederent: loco cedere, to retreat, N.: ex acie, abandon, L.: locum ex quo cesserant repetunt, L.: cedentes insequi, the retreating enemy, Cs.—Fig., to pass away, go from, drop out, vanish: vitā, die: e vitā: horae quidem cedunt et dies, elapse: memoriā, be forgotten, L.: fiducia cessit Quo tibi, diva, mei? V. —To come to, fall ( as a possession), to fall to the lot of, accrue: ut is quaestus huic cederet: quae captae urbi cessura forent, L.: regnorum cessit Pars Heleno, V.: undae cesserunt piscibus habitandae, O.: summa rerum in ducem cessit, Ta.: aurum in paucorum praedam cessisse, L.: quod cedit in altera iura, H.—To result, happen, turn out, fall out, work: gesta quae prospere ei cesserunt, were successful, N.: neque insidiae prospere cessere, S.: prout prima cessissent, in proportion to his success at the outset, Ta.: Quā Parcae sinebant Cedere res Latio, V.: neque si male cesserat, neque si bene, H.—With in and acc, to take the place of, supply the want of, be a substitute for: poena in vicem fidei cesserat, L.: victoribus fortuna in sapientiam cessit, Ta.: epulae pro stipendio cedunt, are taken in commutation, Ta. — To yield, give place: quasi locum dare et cedere: pete cedentem aëra disco, H.: in tutum, L.: cedere nescius, H.: pars cedere, alii insequi, S.: huc omnis aratri Cessit amor, i. e. to warlike zeal, V.— With dat, to yield to, retreat before, submit to, be overcome by: Viriatho exercitūs nostri imperatoresque cesserunt: hosti, N.: comites, quibus ensis et ignis Cesserunt, i. e. who were unharmed, O.: fortunae, S.: loco iniquo, non hosti cessum, L.: Tu ne cede malis, succumb, V.—To yield in rank, be inferior: nullā re cedens caelestibus: virtute nostris, Cs.: laudibus lanificae artis, O.: in re nullā Agesilao, N.: ut non multum Graecis cederetur, were not inferior.—To comply with, yield to, obey, conform to: auctoritati viri: cessit tibi blandienti Cerberus, H.: deae, O.: Cedo equidem, I comply, V.—To grant, concede, allow, give up, yield, permit: aliquid amicitiae: currum ei, L.: cessit patribus, ut in praesentiā tribuni crearentur, L.
    * * *
    I
    give/bring here!/hand over, come (now/here); tell/show us, out with it! behold!
    II
    cedere, cessi, cessus V
    go/pass (from/away); withdraw/retire/leave; step aside/make way; take place of; grant, concede, yield, submit; fall back/to; happen/result; start (period)

    Latin-English dictionary > cēdō

  • 15 com-minuō (conm-)

        com-minuō (conm-) uī, ūtus, ere,    to divide into small parts, break, crumble, crush, split: scalas, S.: anulum. — To lessen, diminish: argenti pondus, H.: opes civitatis. — Fig., to weaken, impair, violate: officium.—To humble, reduce, crush, humiliate, prostrate: alqm: lacrimis comminuēre meis, overcome, O.: vires ingenii.

    Latin-English dictionary > com-minuō (conm-)

  • 16 cōnficiō

        cōnficiō fēcī, fectus, ere    [com- + facio], to make ready, make, prepare, bring about, complete, accomplish, execute, consummate, fulfil: soccos suā manu: vestem: tabulae litteris Graecis confectae, written, Cs.: libri Graeco sermone confecti, composed, N.: librum Graece, N.: tabulas, to keep accounts: nuptias, T.: bello confecto, ended, S.: duella, H.: facinus: caedem, N.: mandata brevi, S.: spes conficiendi negotii, Cs.: quibus rebus confectis, S.—To settle, close, finish: cum Apellā de columnis: de negotio.—To pass over, accomplish, traverse, go over, make: magno itinere confecto, Cs.: iter anno, N.: ubi confecti cursūs, V.: inmensum spatiis aequor, V.: tecta facturi, ut mille passuum conficiatur, covered.—To diminish, lessen, weaken, sweep away, destroy, kill, subdue, wear out, consume: Atheniensīs, N.: provincias: exercitūs, L.: me (sica) paene confecit, killed: dentes escas conficiunt, grind: cibum, L.: cibos, to digest: fame confici: patrimonium: suam rem. —P. perf., impaired, weakened, overcome, reduced, exhausted: equus senio, Enn. ap. C.: aetate, S.: aevo, V.: malis res p.: volneribus, Cs.: curā, T.: confectus et saucius: (captivos) ignominiis, worn out, L.—To prepare, provide, procure, bring together: tribum necessariis suis, the votes of: armata milia centum, Cs.: pauxillulum nummorum, T.: pecuniam ex illā re: conficiendae pecuniae rationes.—Fig., to produce, cause, make, bring about, effect: aliquid gnato mali, T.: motūs animorum: animum mitem, render: causae conficiunt, are efficient.—Of time, to complete, finish, end, spend, pass: sexaginta annos: noctis partem ibi: hieme confectā, Cs.: vitae cursum.—To show, deduce: ex alquā re alqd: ex quo conficitur, ut, etc.: id quod conficiatur ex ratiocinatione; see also confio.
    * * *
    conficere, confeci, confectus V TRANS
    make, construct; prepare, complete, accomplish; cause; perform; do thoroughly; compose; amass, collect; raise (troops); traverse; eat up, consume; expend; finish off; kill, dispatch; defeat finally, subdue/reduce/pacify; chop/cut up

    Latin-English dictionary > cōnficiō

  • 17 cōnsternō

        cōnsternō āvī, ātus, āre,    to confound, perplex, terrify, alarm, affright, dismay: animo consternati, Cs.: hostīs, etc., L.: consternati Timores, O.: metu servitutis ad arma consternati, driven in terror, L.: consternatae cohortes, panic-stricken, L.: consternatus ab sede suo, L.: equos, L.: Consternantur equi, O.
    * * *
    I
    consternare, consternavi, consternatus V TRANS
    confound/shock/confuse/perplex/dismay; terrify/alarm/frighten, drive frantic; overcome; stretch/lay out upon the ground; excite to sedition/revolt/mutiny
    II
    consternere, constravi, constratus V TRANS
    strew/cover/spread (rugs); cover/lay/pave/line; bring down, lay low; calm (sea)

    Latin-English dictionary > cōnsternō

  • 18 con-vincō

        con-vincō vīcī, vīctus, ere,    to overcome, convict, refute, expose: me teste: paulatim convictus veris, L.: convicti mulctantur, when convicted, Ta.: te amentiae: convicti maleficii servi: facinoris, S.: manifestis criminibus: iudicio legatorum, S.: conscientiā: in hoc scelere: aliquid fecisse convinci, L.—To prove incontestably, show clearly, demonstrate, expose: convincam si negas: inauditum facinus voce convinci: haec poëtarum portenta: avaritiam, Cs.: convicta (praedia), proved to be stolen: quod apud patres convictum, Ta.: quod sive fateris sive convinceris: ne convincas esse illum tuom, T.: nihil te didicisse.

    Latin-English dictionary > con-vincō

  • 19 dē-vincō

        dē-vincō vīcī, vīctus, ere,    to conquer completely, overcome, subdue: Galliam, Cs.: Capuam: Poenos classe: devicti reges, H.: devicta Asia, V.: devicto (mihi) restabat, O.: devicta bella, victoriously concluded, V.—Fig., to supersede, overpower: a quo ipsius victoriae condicio devicta est: bonum publicum privatā gratiā devictum, S.

    Latin-English dictionary > dē-vincō

  • 20 domō

        domō uī, itus, āre    [2 DOM-], to domesticate, tame, break, subdue, master: feras beluas: pecus, S.: vitulos, V. — To subdue, vanquish, overcome, conquer, reduce: gentīs barbaras: hostīs virtute: omnia circa se domita armis habere, L.: quae te cumque domat Venus, H.: illum Cura domat, V.: domitā fluminis vi, L.: Illos longa domant ieiunia, destroy, O.: domitas habere libidines: virtus omnia domuerat, S.: spiritum, H.: prelo uvam, press, H.: partem tergoris ferventibus undis, boil soft, O.
    * * *
    domare, domui, domitus V
    subdue, master, tame; conquer

    Latin-English dictionary > domō

См. также в других словарях:

  • Overcome (Alexandra Burke album) — Overcome Studio album by …   Wikipedia

  • Overcome — «Overcome» Сингл Tricky Выпущен 16 …   Википедия

  • Overcome (Live song) — Overcome Single by Live from the album V Released 2001 …   Wikipedia

  • Overcome (All That Remains album) — Overcome Studio album by All That Remains Released September …   Wikipedia

  • Overcome — Álbum de estudio de All That Remains Publicación 16 de septiembre 2008 Grabación Audio Hammer Studios, Sanford, Florida Género(s) Metalcore, heavy metal, hard rock …   Wikipedia Español

  • Overcome — may refer to: Overcome (Alexandra Burke album) Overcome (All That Remains album) Overcome (Creed song) Overcome (Live song) Overcome , a song by Stephanie McIntosh from Tightrope Overcome , a song by Wayne Marshall from the compilation album… …   Wikipedia

  • Overcome (Creed song) — Overcome Single by Creed from the album Full Circle Released August 25, 2009 …   Wikipedia

  • Overcome — O ver*come , v. t. [imp. {Overcame}; p. p. {Overcome}; p. pr & vb. n. {Overcoming}.] [AS. ofercuman. See {Over}, {Come}, and cf. {Supervene}.] [1913 Webster] 1. To get the better of; to surmount; to conquer; to subdue; as, to overcome enemies in… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Overcome — O ver*come , v. t. [imp. {Overcame}; p. p. {Overcome}; p. pr & vb. n. {Overcoming}.] [AS. ofercuman. See {Over}, {Come}, and cf. {Supervene}.] [1913 Webster] 1. To get the better of; to surmount; to conquer; to subdue; as, to overcome enemies in… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Overcome by Happiness — Studio album by The Pernice Brothers Released May 19, 1998 Recorded ??? Genre Indie rock …   Wikipedia

  • overcome — [ō΄vər kum′] vt. overcame, overcome, overcoming [ME ouercomen < OE ofercuman] 1. to get the better of in competition, struggle, etc.; conquer 2. to master, prevail over, or surmount [to overcome obstacles] 3. to make helpless; overpower or… …   English World dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»